Είναι πάντα συνετό και αναγκαίο, εάν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα, να αναζητούμε τις αιτίες του και να εντάσσουμε την προσπάθεια επίλυσής του στο κοινωνικό πλαίσιο ανάδυσής του. Αφού λοιπόν ήρθε για τα καλά η εποχή στην οποία νιώθουμε στο πετσί μας τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης του καπιταλιστικού συστήματος, και η περίπτωση της Τρικολάν είναι μία από τις εκφάνσεις της εντεινόμενης οικονομικής κρίσης που αυτή προκαλεί, πρέπει να έχουμε υπόψη κάποιες βασικές έννοιες.

Αυτό που πληρώνουν σήμερα οι απασχολούμενοι στην Τρικολάν είναι η επιβεβλημένη λειτουργία ολόκληρου του μοντέλου στο οποίο στηρίζεται η «ανάπτυξη», που επιβάλλει η καπιταλιστική νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και η εδώ συναίνεση-μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Σ’ αυτό το νεοφιλελεύθερο μοντέλο μας οδήγησε η εντεινόμενη διεθνοποίηση της οικονομίας και η επέκταση των πολυεθνικών που έγινε ασύμβατη με τις προστατευτικές πολιτικές που ακολουθούσαν παλιότερα οι κυβερνήσεις και τους κοινωνικούς ελέγχους πάνω στις αγορές που είχαν επιτευχθεί με σκληρούς λαϊκούς αγώνες. Η οικονομική αποτελεσματικότητα πλέον απαιτεί ελεύθερες και ανοιχτές αγορές κεφαλαίου, εμπορευμάτων και ελαστικές αγορές εργασίας. Ας γίνουμε όμως πιο συγκεκριμένοι:

  • Οιανοιχτές αγορές κεφαλαίουείναι αυτές που επιτρέπουν στον κάθε Λαναρά, για χάρη της κερδοφορίας του και της οικονομικής ανάπτυξης (ανάπτυξη για ποιον;) να διακινεί τα κεφάλαιά του χωρίς κανέναν περιορισμό και συναλλαγματικό έλεγχο.
  • Επίσης,οι ανοιχτές αγορές εμπορευμάτωνείναι που καθιστούν τον κάθε Λαναρά αδύναμο να ανταγωνιστεί τα φθηνότερα προϊόντα που διακινούνται ελεύθερα χωρίς καμία προστασία των εγχώριων εμπορευμάτων.
  • Τέλος,οι ελαστικές αγορές εργασίαςείναι που διευκολύνουν τον κάθε Λαναρά να απολύει εργαζόμενους/ες κατά βούληση, με αποτέλεσμα σήμερα η ανεργία και η μερική απασχόληση να παίρνουν μαζικές διαστάσεις.

Τις ανοικτές και ελεύθερες αγορές λοιπόν επικαλείται και εκμεταλλεύεται ο κάθε Λαναράς. Τις επικαλείται, γιατί και αυτός δεν μπορεί να επιβιώσει στον ανταγωνισμό από τα ξένα προϊόντα με χαμηλότερο κόστος παραγωγής (έστω και αν η θέση του χειροτέρευσε από δικές του απάτες ή από τη διασπάθιση της κερδοφορίας για προσωπική χρήση) και τις εκμεταλλεύεται, γιατί με βάση την ίδια δυνατότητα μετακομίζει και ο ίδιος σε περιοχές που έχουν ακόμη χαμηλότερο κόστος παραγωγής από την Ελλάδα[1].

Η λογική του συστήματος είναι: «ανάπτυξη ή θάνατος». Αυτό δεν μπορεί να σταματήσει όσο υπάρχει η ανισοκατανομή του πλούτου και της οικονομικής δύναμης που έχει επιβάλλει το σύστημα της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς και της αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας». Οι καπιταλιστές πρέπει με κάθε τρόπο να αυξήσουν την κερδοφορία τους για να αντεπεξέλθουν στον αδυσώπητο ανταγωνισμό που οδηγεί στην ολοένα μεγαλύτερη συγκέντρωση του πλούτου σε όλο και λιγότερα χέρια.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αντιδράσουμε αποτελεσματικά σ’ αυτές τις αναγκαιότητες που γεννά το σύστημα. Αυτές παραμένουν αναγκαίες μόνο στο βαθμό που δεχόμαστε τόσο αυτό το σύστημα που παράγει την ανισότητα όσο και τους θεσμούς που το προωθούν (βλ. Ε.Ε.). Τι άλλο περιμένουμε όμως για να πάψουμε να το ανεχόμαστε και πόσοι ακόμα άνθρωποι πρέπει να μείνουν στον δρόμο για να σκεφτούμε μια ριζικά διαφορετική προοπτική;

Ας έρθουμε όμως στη λύση που προτείνουμε:

Είμαστε φυσικά αλληλέγγυοι σε όλα τα δίκαια αιτήματα των εργαζομένων και διεκδικούμε άμεσα την πραγμάτωσή τους. Δεν μπορούμε όμως να αναπαράγουμε την ψευδαίσθηση ότι η ικανοποίηση αυτών των αιτημάτων, που θα χρειαστούν μεγάλο αγώνα ούτως η άλλως για να επιτευχθούν, θα λύσουν το πρόβλημα της ανεργίας και της φτώχιας, το οποίο την επομένη κιόλας θα αντιμετωπίσουν ξανά είτε οι ίδιοι είτε άλλοι εργαζόμενοι/ες και συμπολίτες μας.

Ο κάθε αγώνας, αν θέλουμε να έχει σοβαρό αποτέλεσμα και προοπτική, πρέπει να εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πρόταγμα συνολικής ανατροπής του συστήματος με νέους θεσμούς άμεσης πολιτικής και οικονομικής δημοκρατίας που θα εξασφαλίζουν και την αυτοδιαχείριση στον χώρο εργασίας, όχι μόνο στην Τρικολάν, αλλά σε κάθε χώρο εργασίας.

Η αυτοδιαχείριση του εργοστασίου από τους/τις καταληψίες είναι όντως το καλύτερο βήμα. Όμως, ακόμα και οι αυτοδιαχειριζόμενες επιχειρήσεις είναι ευάλωτες στον ανταγωνισμό και δεδομένου επίσης του πoλέμου που θα εξαπολύσουν ο Λαναράς και οι συνοδοιπόροι του που ελέγχουν το δίκτυο διακίνησης ενάντια στη νέα επιχείρηση και των δυσκολιών που θα υπάρξουν στη διάθεση του προϊόντος, αυτός ο ανταγωνισμός θα είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Η αυτοδιαχείριση δεν λύνει μακρόχρονα το πρόβλημα γιατί αν δεν ενταχθεί σε ένα αντισυστημικό πρόταγμα που θα ασπάζεται βαθμιαία η πλειοψηφία του λαού, δεν θα μπορέσει και αυτή να σταθεί στον οικονομικό ανταγωνισμό των ανοικτών και ελεύθερων αγορών, εκτός αν μετατραπεί και αυτή σε μια άλλου τύπου καπιταλιστική επιχείρηση και λειτουργεί με βάση τις προδιαγραφές της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης (και ίσως τότε πάλι ν’ απολύει εργαζόμενους η επιχείρηση, ή ακόμη και να ξανακλείσει, αυτή τη φορά με απόφαση της συνέλευσης των εργαζομένων!).

Ο αγώνας των εργαζομένων να αυτοδιαχειριστούν το εργοστάσιο πρέπει να συνοδευτεί από το πολιτικό αίτημα και τον αγώνα για τη γενίκευση της αυτοδιαχείρισης σ’ όλες τις πτυχές της κοινωνικής ζωής. Η καπιταλιστική οικονομία της αγοράς που προωθεί την ανεργία και την εξαθλίωση πρέπει να αντικατασταθεί από θεσμούς οικονομικής δημοκρατίας και τον δημοτικό έλεγχο της οικονομίας από τις συνελεύσεις των πολιτών σε συνεργασία με τις συνελεύσεις των εργαζομένων στις δημοτικές επιχειρήσεις. Αντίστοιχα, η αντιπροσωπευτική «δημοκρατία» που επιτρέπει τις βρωμιές του κάθε Λαναρά πρέπει να αντικατασταθεί από συνομοσπονδιακές δημοτικές συνελεύσεις πολιτών που θα ελέγχουν με διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας τις ζωές τους.

Αυτά τα αιτήματα θα δείξουν ότι το συμφέρον των εργαζομένων της Τρικολάν είναι κοινό με το συμφέρον όλων των πολιτών (με εξαίρεση φυσικά τους Λαναράδες!). Μόνο έτσι οι πολίτες θα έρθουν να αγωνιστούν για να μη σπάσει η κατάληψη της Τρικολάν∙ μόνο έτσι θα προτιμάται η αγορά των προϊόντων της Τρικολάν, που θα είναι ίσως ακριβότερα και δυσκολότερο να βρεθούν απ’ αυτά των πολυεθνικών, γιατί η αγορά τότε θα μετατρέπεται από καταναλωτική απόφαση (που γίνεται από έναν πολίτη ως καταναλωτή με βάση το ατομικό του όφελος) σε πολιτική απόφαση που θα υποδηλώνει μια ενεργή αλληλεγγύη∙ μόνο έτσι η αυτοδιαχείριση της Τρικολάν θα αποτελέσει πραγματικό παράδειγμα προς μίμηση για τους υπόλοιπους εργαζόμενους και δεν θα μετατραπεί σε μια καπιταλιστική επιχείρηση με «ανθρώπινο» προσωπείο.

Οι εργάτες και οι εργάτριες της Τρικολάν πρέπει να διεκδικήσουν στις συνελεύσεις τους την άμεση και οικονομική δημοκρατία στην επιχείρηση που έχουν καταλάβει αλλά και στο σύνολο της κοινωνίας. Αυτή είναι και η δική μας πρόταση για μια περιεκτική δημοκρατία, στην οποία όλες οι σημαντικές κοινωνικές αποφάσεις  λαμβάνονται από τους ίδιους τους πολίτες σε πρόσωπο με πρόσωπο συνελεύσεις, σε μια ελεύθερη δημόσια σφαίρα, χωρίς καπιταλισμό και κράτος.

[1] Ενδεικτικά, από το 1993, οι επενδύσεις διάφορων επιχειρηματιών στο εξωτερικό ξεπέρασαν τα 3,8 δισ. ευρώ (!!!). Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν έγινε η μαζική εισαγωγή επενδυτικού κεφαλαίου που ονειρευόταν η ελίτ μας, ούτε οι τεράστιες επενδύσεις που δήθεν θα επέφερε η εκμετάλλευση των κοινοτικών πόρων  έρχεται να διαψεύσει πανηγυρικά τις υποσχέσεις ότι η ένταξή μας στην Ε.Ε. και η αποδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης που είχε συνέπεια, θα οδηγούσαν στην «ισχυρή ελληνική οικονομία».